Bouwmeesters in het dierenrijk

Hoe bewonderenswaardig ook sommige ontwerpen en stijlen in de huidige architectuur, en hoe bijzonder soms ook het kleurgebruik en de vormgeving bij tal van ontwerpers, toch mis ik de stoerheid en architectonische eenvoud van de beverburcht, het onopvallend gebruik van natuurlijke materialen van een hoge isolatiewaarde in het hol van de bruine beer, de elegante gevarieerdheid in bouwstijlen van Oost Afrikaanse wevervogels, en niet te vergeten de uitgebalanceerde en rustgevende geometrische verhoudingen van de bijenraat en het slakkenhuis. Vooral constateren we in de huidige architectuur ernstige deficiënties betreffende de ijlheid en het lijnenspel der opgaande structuren en de gedurfde kleurstelling van de termietenheuvel, om van het geavanceerde luchtverversingssysteem in deze kathedraalvormige structuren nog maar te zwijgen, en ten slotte wanneer zien we nog het speels raffinement, de transparante bouwstijl en het gedurfd ornament gebruik van prieelvogels.
Het kan de lezer niet zijn ontgaan, dat de jarenlange omgang met architecten in Artis en hun bijbehorend wollig taalgebruik hebben hun sporen achtergelaten.

Ons rest slechts bewondering voor de talloze doelmatige nestvormen van vogels, de complexe ondergrondse verblijven van mollen, hamsters, dassen, naakte molratten, muskusratten en ijsberen. Maar evenzo is waardering uit vakkringen gerechtvaardigd voor de zelf gegraven holen van ijsvogels, bijeneters en oeverzwaluwen. Woonboten worden als nestlocatie gebruikt door meerkoeten en juweelwespen gebruiken levende – en dus eetbare- kakkerlakken als babykamer.
Sommige dieren leven in een luchtbel, zoals waterspinnen. De vergelijking met sommige exclusieve penthouses in onze grote steden dringt zich op. Er zijn zelfs zwaluwsoorten die eetbare nesten bouwen. Even niet denkend aan het gruwelijke verhaal van Hans en Grietje en het eetbare huisje van de heks, zou het gebruik van eetbare bouwmaterialen veel overlast van slooppuin voorkomen.

Maar prieelvogels zijn niet de enige dieren, die zich wagen aan flamboyante architectuur. Ook termieten met een uiterst geavaceerde ventilatiesysteem in hun termietenheuvels, honingraten van bijen, vederlichte wespennesten en de ondergrondse schimmelkwekerijen van parasolmieren dienen met ere te worden genoemd. Veel sociale insecten als termieten richten hun wolkenkrabbers bovendien in met een Koninklijke Suite voor de zich voortdurend voortplantende koningin, kraamkamers, kinderkamers en voedselkwekerijen of opslagplaatsen.
Verbazend eigenlijk, dat onze soort zich volop bedient van doelmatige architectuur, soms zelfs met ondoelmatige esthetiek aangevuld, terwijl onze naaste verwanten – de mensapen – niet veel verder komen dan het inrichten van ruw gevormde slaapnesten voor een nacht. Zoogdieren graven doorgaans slechts holen of kraken holtes in bomen, ooit toebehorend aan vogels of aan de boom zelf. In architectonisch opzicht – zeker als Nederlanders – voelen we ons natuurlijk het meest verwant met de bever en hun indrukwekkende waterkeringen en stuwmeren.